İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 17.02.2025 tarih ve 20 sayılı yazısına konu TELE 1 logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşta 10.02.2025 tarihinde saat 18:00’de yayınlanan " Ana Haber Bülteni" yayınına ilişkin uzman raporu ile video görüntülerinin incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda ayrıntıları belirtildiği üzere, TELE 1 logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluş tarafından 10.02.2025 tarihinde saat 18:00’de canlı olarak yayınlanan, sunuculuğunu Murat Taylan’ın yaptığı; "Ana Haber Bülteni" adlı haber programında sunucu tarafından; "Sinan Ateş, Eski Ülkü Ocakları Başkanı'nın öldürülmesine ilişkin çok çarpıcı bir görüntü ortaya çıktı. O görüntü, bu dosyanın kilit isimlerinden biri olarak değerlendirilen -hani telefonu şifreli ve şifresini unutmuş- hafıza kaybı yaşadığını söyleyen MHP'lilerin avukatlığını yapan Serdar Öktem. Serdar Öktem, tutukluyken hastaneye gitmesi gerekmiş. Onun hastaneye gittiği gün yine bu dosyanın şüphelilerinden Ülkü Ocakları Genel Başkanı Ahmet Yiğit Yıldırım da aynı hastanedeymiş. Aynı hastanede oldukları yetmemiş, bu ikili üstelik bu hastanede biri tutukluyken bir araya gelmişler. İşte bu görüntüler, Ayşe Ateş tarafından ... eleştirildi ve Sinan Ateş'in avukatları da görüntüyü savcılığa teslim ettiler.", Dış Ses: "Eski Ülkü Ocakları Genel Başkanı Sinan Ateş'in öldürülmesine ilişkin soruşturmada skandal bir görüntü ortaya çıktı. Görüntüler Etlik Şehir Hastanesinden. Kamera kayıtları 4 Temmuz 2023 tarihini gösteriyor. Kayıtlara göre önce MHP'lilerin avukatı olarak bilinen tutuklu sanık Serdar Öktem kalp spazmı geçirdiği gerekçesiyle saat 15:46'da hastaneye getiriliyor ve muayene noktası olan sarı alana götürülüyor. Bundan üç saat sonra 18:28'de o dönem soruşturmada şüpheli olarak yer alan Ülkü Ocakları Genel Başkanı Ahmet Yiğit Yıldırım yanında bir kişiyle hastaneye giriyor. Görüntülerde Yıldırım'ın, Öktem'in bulunduğu alana doğru gittiği görülüyor. Daha sonra Yıldırım'ın saat 20:34'te yanındaki kişilerle birlikte hastane bahçesinde beklediği, Öktem'i cezaevinden getiren infaz koruma memurlarından biriyle konuştuğu görülüyor. Görüntüler soruşturma dosyasına girdi. Sinan Ateş'in öldürülmesine ilişkin 22 sanıklı davada karar çıkarken tutuklu sanıklardan Serdar Öktem'in dosyası, telefon şifresini mahkemeye vermediği için ayrılmış ve Öktem tahliye edilmişti. Aralarında Eski MHP Milletvekili Olcay Kılavuz ve Ülkü Ocakları Genel Başkanı Ahmet Yiğit Yıldırım'ın da bulunduğu 22 kişi hakkında ise ayrı bir soruşturma yürütülmüş, soruşturma takipsizlikle sonuçlanmıştı. Takipsizlik kararına itiraz eden Ateş ailesinin avukatları Serdar Öktem ile Ahmet Yiğit Yıldırım'ın aynı saatlerde aynı hastanede olduğunu gösteren görüntüleri de delil olarak sundu. Avukatlar Yıldırım'ın da içinde 22 kişi hakkındaki takipsizlik kararının kaldırılmasını istedi. Dilekçede Öktem ile Yıldırım arasındaki konuşmanın içeriğini tahmin etmenin zor olmadığı belirtildi. 'Susması ve kısa sürede tahliyesinin yapılacağının vaadedildiği ortadadır.' denildi..." şeklinde ifadelere yer verildiği görülmüştür.

Bilindiği üzere, medya doğası gereği kamuoyunu ilgilendiren olay ve davalara ilgi göstermektedir, ancak yargıya intikal etmiş davaların medyada verilişi noktasında objektiflik kriterine uygun davranılmalıdır. Medyada yer alan haber, yorum ve yazıların öncelikle masumiyet karinesine, lekelenmeme hakkına zarar vermemesi, gizli yürütülen soruşturma ilkelerine uygunluk göstermesi, yasal şekil, şart ve usullere aykırı olmaması ve suç teşkil etmemesi gerekmektedir.

Haberin doğrulanması için geçerli standartlar haberin önemine, aciliyetine ve etkisi bakımından gerçekleşebilecek zararın kapsamına göre tayin edilir; dolayısıyla habercinin araştırma yükümlülüğü üçüncü kişilere etkisinin ağırlığı ile doğru orantılı şekilde artmaktadır. Basın açıklamasında yapılan değerlendirme ve eleştirilerde dil ve üslup varılmak istenen amaç ile uygun olmalı, seçilen kelimeler amacı aşmamalıdır. Basın açıklamalarında suçlayıcı, aşağılayıcı, kamuoyunu yanıltıcı, tahkir edici ifadeler yer almamalıdır. Zira henüz yargılama yapılırken tahkir ve suç isnat etme kastının varlığını gösteren ifadeler adil yargılanma hakkını zedeleyeceğinden basın özgürlüğünden yararlanamayacaktır.

Adli haberlerin sansasyonel etkisini kullanma gayesi güden basın, bu esnada şüpheliye, sanığa, delillere kesinmiş gibi; yargılamanın bir parçası gibi hüküm vermektedir. Bu da halk nezdinde bu kişileri suçlu kılabilmektedir. Kişinin suçsuzluk karinesinin korunup basın özgürlüğünün lekelenme hakkından üstün tutulabilmesi için, basın açıklamasının gerçeğe uygun olması, gerçeğe uygun yayının haber niteliği taşıması, gerçeğe uygun haberlerin verilmesinde objektif ölçütlere uyulması gerekmektedir.

Yayıncılık faaliyetinde; toplumun genelinde var olan farklı fikir, kültür, duygu, inanç, köken ve eğitim gibi unsurların göz önünde tutularak her programın verdiği mesajın toplumda nasıl algılanacağını bilmek, kitlelerin bunları seyrettikten sonra duygu, düşünce ve davranışlarında nelere yol açacağını hesaplamak, sorumlu yayıncılık için gerekendir. Ayrıca önemli fonksiyonları olan kitle iletişim araçlarının sahiplerinin veya yöneticilerinin yaşadıkları toplumun değerlerine, evrensel insan hakları veya insan onuru gibi kavramlara özel hassasiyet göstermesi, yayınlarında bunlara titizlikle uyması sahibi oldukları medya mecrasında süregiden programlarda bu değerlerin korunması noktasında çaba göstermesi bir ihtiyari durum değil, yayıncının sorumlulukları arasındadır.

5187 sayılı Basın Kanunu'nun 3'üncü maddesinde; basının özgür olduğu, bu özgürlüğün; bilgi edinme, yayma, eleştirme, yorumlama ve eser yaratma haklarını içereceği, basın özgürlüğünün kullanılmasının ancak demokratik bir toplumun gereklerine uygun olarak; başkalarının şöhret ve haklarının, toplum sağlığının ve ahlakının, millî güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği ve toprak bütünlüğünün korunması, Devlet sırlarının açıklanmasının veya suç işlenmesinin önlenmesi, yargı gücünün otorite ve tarafsızlığının sağlanması amacıyla sınırlanabileceği hükmüne yer verilmiştir.

Konuyla ilgili Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde de benzer bir hüküm bulunmaktadır. Mezkûr sözleşmenin ifade özgürlüğüne ilişkin 10'uncu maddesinde: "1. Herkes görüşlerini açıklama ve anlatım özgürlüğüne sahiptir. Bu hak, kanaat özgürlüğü ile kamu otoritelerinin müdahalesi ve ülke sınırları söz konusu olmaksızın haber veya fikir alma ve verme özgürlüğünü de içerir. Bu madde, devletin radyo, televizyon ve sinema işletmelerini bir izin rejimine bağlı tutmalarına engel değildir. 2. Kullanılması görev ve sorumluluk yükleyen bu özgürlükler, demokratik bir toplumda gerekli tedbirler niteliğinde olarak, ulusal güvenliğin, toprak bütünlüğünün veya kamu emniyetinin korunması, nizamın sağlanması ve suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın, başkalarının şöhret ve haklarının korunması, gizli bilgilerin açığa vurulmasının önlenmesi veya yargı gücünün otorite ve tarafsızlığının sağlanması için yasayla öngörülen bazı merasime, koşullara, sınırlamalara veya yaptırımlara bağlanabilir." kuralı yer almaktadır.

Diğer taraftan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6/2. maddesine göre, “Bir suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar suçsuz sayılır.” Anayasa’nın 38/4. maddesi de “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz.”, diyerek aynı ilkeyi benimsemiştir. “Masumiyet Karinesi” olarak tanımlanan bu ilke, adli süreçler sonucunda hüküm kesinleşinceye kadar olayla ilgisi olduğu düşünülen şüphelinin, suçlu muamelesi görmemesini ve lekelenmesini engellemeye yönelik uygulanmaktadır. Masumiyet karinesine göre birisinin suçlu sayılabilmesi veya suçlu olarak lanse edilebilmesi, iddia edilen suçların kanıtlanmasıyla mümkündür. Bir kişinin suç işlediğinin ifade edilmesiyle, bir suçtan dolayı şüpheli olduğunun söylenmesi birbirinden farklıdır ve o kişinin suçlu olduğunun kesin yargılarla ifade edilmesi masumiyet karinesini ihlal eder.

Masumiyet karinesi, insan haklarının temel bileşenidir. Dolayısıyla medya tarafından afaki bir biçimde suçlu ilan edilmemek ve kamuoyu tarafından ön yargılı şekilde etkilenmemek açısından hayati öneme sahiptir. Lekelenmeme hakkı ve masumiyet karinesinin zarar görmesi halinde kişi birçok açıdan zor durumda kalabilir. Kişinin mesleki ve kişisel itibarının zarar görmesi, özel ve kamusal ilişkilerinin zarar görmesi, kamuoyunda oluşabilecek ön yargılar bunlardan bazılarıdır. Görüleceği üzere medyanın birini suçlu ilan etmesinin sonuçları ciddi ve uzun süreli olabileceğinden medya kuruluşları ve gazeteciler haberleri teyit etmelidir.

Demokratik toplumlarda, iktidarın denetlenmesi ve kamuoyunun bilgilendirilmesi işlevi açısından basın zaruri bir unsurdur. Anayasa'nın 26. maddesinde de "Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti" ile basının özgürce haber verme hakkı desteklenmektedir. Fakat bu özgürce haber verebilme hakkı sınırsız olmayıp basın, bir başkasının kişilik hakkına da saygı duymakla yükümlüdür. Basın, özellikle kamuoyunun ilgisini çeken adli süreçlere ilişkin haberler, yayınlar ve bilgi aktarımlarında masumiyet karinesine dikkat etmeli suçlulukları hakkında intiba doğuran içeriklere yer vermemelidir. Yayınlarda çeşitli iddialar ile tartışılan olaylara konu edinilen kişiler, toplum karşısında savunmasız kaldıklarından ilgili kişilerin korunmasında "masumiyet karinesi" ilkesi devreye girmektedir. Bu sebeple şüpheli veya sanıklarla ilgili yapılan yayınlarda olabildiğince titiz ve hassas davranılması gerekmektedir. Bu bağlamda ifade özgürlüğünün başka özgürlüklerin kullanılmasını kısıtlayacağı ve zarar görmesine yol açacağı durumlarda sınırlandırılabileceği, dolayısıyla sınırsız olmadığı ulusal ve uluslararası hukuk metinlerinden anlaşılmaktadır. Bu husus Basın Meslek İlkelerinin 9. maddesinde de "Suçlu olduğu yargı kararıyla belirlenmedikçe hiç kimse suçlu ilan edilemez" şeklinde ifade edilmektedir.

Yayıncılık ilkeleri gereği; görülmekte olan bir dava veya yürütülmekte olan bir soruşturma hakkında, hukuka aykırı bir karar verilmesi veya bir işlem tesis edilmesi ya da gerçeğe aykırı beyanda bulunulmasına sebep olabilecek şekilde, yargılama tarafsızlığını etkileyen ve adil yargılanma hakkına zarar veren yayınlar ile söz konusu davanın ya da soruşturmanın akışını etkileyecek şekilde yayın yapılmamalıdır. Somut verilere dayanmadan kişi veya kurumlar hakkında suçlama içeren, şüphe veya şaibe yaratan ya da kişi veya kuruluşları küçük düşüren, hakaret-iftira içeren ifadelere yer verilmemelidir. Hakkındaki yargı kararı kesinleşmedikçe kimse, yayınlarda “suçlu” olarak nitelendirilmemelidir. Programa konuk olan kişilerin veya üçüncü kişilerin kişilik haklarını ihlal eder nitelikte ifadeler kullanılması hâlinde, programın sunucusu veya moderatörü tarafından müdahale edilmeli ve gerekli açıklamalar yapılmalıdır.

Yukarıda yer verilen açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde, ihlale konu haber programında, "Sinan ATEŞ cinayetinde yeni iddia. Tutuklu Öktem, şüpheli Ülkü Ocakları Başkanı ile hastanede görüştü." şeklinde ifadelerle, olayın bir iddia olduğu belirtilse de, haberin devamında Sinan Ateş'in avukatının "Öktem'e susması ve kısa sürede tahliyesinin yapılacağı vaat edildi" ifadesi ekrana getirilerek izleyicide Ahmet Yiğit Yıldırım'ın kuşkusuz suçlu olduğu imajı oluşturulmasına yardım edildiği izlenimi oluşturulduğu, medya hizmet sağlayıcıların haber iletirken habere konu olan bireylerin kişilik haklarını koruması bir zorunluluk olmasına rağmen, anılan yayında haber niteliği aşılarak ilgili kişilerin suçlu olduğunu ima eden ifadeler ile olayın anlatıldığı, habere konu olan kişinin görüşleri alınmadan yapılan tek taraflı yayınlarla ön yargılı bir kamuoyu oluşturularak yargılanma sürecinin tarafsızlığına, bu kişilerin toplum içindeki saygınlıklarına ve insanlarla olan ilişkilerine zarar verildiği, haklarında çeşitli iddialar olan kişilerin suçlu olduğu düşüncesini oluşturacak şekilde teşhir edilmeleri durumunda adil yargılanma hakkı ve masumiyet karinesinin zedeleneceği düşünüldüğünde, söz konusu programda mahkeme kararı ile suçluluğu kesinleşmediği sürece suçsuz sayılması gereken bir kişi hakkında kamuoyunda suçluymuş intibası oluşmasına neden olabilecek nitelikte bir yayın yapıldığı kanaatine varılmıştır.

Bu nedenle mezkur yayında, 6112 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinin ihlal edildiği sabit görülmüştür.

Bu itibarla;

6112 sayılı Kanun’un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde yer alan; "Suçlu olduğu yargı kararı ile kesinleşmedikçe kimse suçlu ilan edilemez veya suçluymuş gibi gösterilemez; yargıya intikal eden konularda yargılama süresince, haber niteliği dışında yargılama sürecini ve tarafsızlığını etkiler nitelikte olamaz." ilkesinin ihlali nedeniyle,

6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan; “8 inci maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri ile ikinci ve üçüncü fıkralarında ve bu Kanunun diğer maddelerinde belirlenen ilke, yükümlülük veya yasaklara aykırı yayın yapan ve/veya bu Kanun hükümleri kapsamında Üst Kurul tarafından belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmeyen medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden yüzde üçüne kadar idari para cezası verilir.” hükmü uyarınca idari para cezası uygulanması gerektiği,

a) İhlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, kuruluşa %3 oranında idari para cezası uygulanmasına,

Ancak, ihlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Ocak 2025 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 2.200.000,00 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezasının 10.000 (onbin) Türk Lirasından az olamayacağından, 2025 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranına göre 195.543,00 (yüzdoksanbeşbinbeşyüzkırküç) Türk Lirası İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,

b) İdari para cezasının tebliğinden itibaren bir ay içerisinde, Üst Kurulun T.C. Ziraat Bankası Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Tek İdare Tahsilat Alt Hesabı TR46 0001 0017 6200 9999 9955 88 no’lu hesabına “6112 sayılı kanunun 32’nci maddesine göre ödenen para cezasıdır” şerhiyle ödenmesi gerektiğinin veya 6112 sayılı kanunun 32’nci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca, tebliğden itibaren en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, aynı maddenin 11’inci fıkrası uyarınca 1 ay içerisinde peşin ödeme yapılması halinde, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca cezanın dörtte üçünün tahsil edileceğinin ve taksitlendirme talebinde bulunulabileceğinin, peşin ödemenin kanun yoluna müracaat hakkını engellemeyeceğinin, en geç 1 aylık süre içerisinde ödenmeyen idari para cezasının, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairesine gönderileceğinin bildirilmesine,

c) 6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “8’inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir. …” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği hususunun yapılacak tebligatta bildirilmesine,

Üst Kurul Üyesi Ahmet Can BUĞDAY, Dr. Necdet İPEKYÜZ, Tuncay KESER ve İlhan TAŞCI’nın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.