İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 26.09.2014 tarihli ve 2084 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“CİNE 5 Logolu Yayın Kuruluşu'nda 23.09.2014 tarihinde saat 21.24.45'den itibaren yayınlanan"Reklam Kuşağı"içinde, küçük bir çocuğun rol aldığı"Ziraat Sigorta"reklamına yer verilmiştir.

21.25.33-21.26.00 saatleri arasında 27 saniye süre ile yayınlanan söz konusu reklamda; küçük yaştaki masum bir çocuğun; çalar saatin sesiyle sabah 7'de uyanması, işe yetişmek için yetişkin bir birey gibi zamanla yarışması, kahvaltı yapması, çalıştığı işe gitmesi, akşam karanlığında elinde bir somun ekmeği ile yorgun eve dönmesi ve televizyon karşısında yerini alma görüntüleri yanında, altsesin;"Sizin yokluğunuzda çocuğunuz bunların hiç birini yapamaz. Gelin sadece 118 TL'ye 'Ailemiz Ziraaat Güvencesinde' sigorta yaptırın. Kaza halinde, vefatınız halinde çocuğunuz güvencesiz kalmasın. Ziraat sigorta, güvenceniz için daha fazlası."şeklinde ifadelerine yer verilmektedir.

Klip 2'de görüleceği gibi çocuğun masumiyetinin reklamın amacına alet edilmeye çalışıldığı gibi altsesin; "...Sizin yokluğunuzda çocuğunuz bunların hiç birini yapamaz. Gelin sadece 118 TL'ye Ailemiz Ziraaat güvencesinde sigorta yaptırın. Kaza halinde, vefatiniz halinde çocuğunuz güvencesiz kalmasın..." şeklinde sözleriyle de sigorta hizmeti konusunda ebeveynlerin ikna edilmeye çalışıldığı açıkça görülmektedir. Çocuk istismarına açık olan bu tür reklamların çocukların zihinsel gelişimlerini olumsuz etkileyeceği gibi onların gerçek dışı beklentiler içine girmesine neden olabileceği düşünülmektedir.

Yaşadığımız bilgi çağında, iletişim araçları içinde televizyonun izleyici üzerinde etkilerinin oldukça fazla olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda, bahse konu reklama konu edilen anne-baba yoksunluğu, çocuk açısından derin bir stres faktörü oluşturduğu gibi onun duygusal gelişimini ciddi anlamda sarsmaktadır.

Yukarıda yer alan deşifre metinden de anlaşılacağı gibi reklamın ana temasını oluşturan sigorta hizmetinin ebeveynlerin veya ebeveyn olmayan yetişkinler için reklamda kullanılan çocuk imgesinin tüketici üzerinde önemli bir ikna aracı olarak kullanılması, yürürlükteki mevzuat ile de bağdaşmamaktadır.

Sonuç olarak; CİNE 5 Logolu Yayın Kuruluşu'nun söz konusu yayını ile 6112 sayılı Yasanın "Yayın Hizmetlerinde Ticari İletişim" başlıklı dördüncü bölümünde düzenlenen 9. maddesinin 6. fıkrasının (ç) bendinde yer alan "Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek,"hükmünü ihlal ettiği değerlendirilmiştir.”

Şeklinde değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Yayın kuruluşunun 6112 sayılı Kanun’un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendi hükmünü ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Her ne kadar Daire Başkanlığınca söz konusu reklamın 6112 Sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendindeki; “Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek,” hükmünü ihlal ettiği kanaati belirtilmiş ise de;

Söz konusu yayına ait deşifre ve video kayıtlarının tetkiki sonucunda;

Anılan yayın bir sigorta çeşidinin reklamına ilişkindir. Reklam filmlerinde de, her alanda olduğu gibi çocukların oynatıldığı bilinmektedir. Kaldı ki çocuk yaştaki (18 yaşın altında) kişilerin programlarda yer almadıkları bir yayın dünyası düşünülemez. Çocuklar da hayatın gerçeği olup, belli disiplinler dâhilinde radyo, televizyon, sinema, tiyatro gibi faaliyetlerde yer almalıdırlar.

Her reklam filminde, o reklama konu mal ve hizmetlerin tanıtım ve satışını arttırabilecek bir kurgulamanın olması olağandır ve bu ve benzeri her türlü kurgulamanın da belli bir mantığı ve gerekçesi vardır. Anılan reklam filmi de bu çerçevede değerlendirilmelidir.

Rapora konu reklam filminin neticede tamamen kurgusal nitelikte olduğu, ilginç slogan ve yöntemlerle mezkur ürün tanıtımının daha cazip olmasının amaçlandığı, dizilerde ve/veya reklam filmlerinde çocuk oyuncuların sürekli olumlu davranışlarla kurgulanması şeklinde ne bir uygulama ve ne de kuralın söz konusu olmadığı, filmlerdeki oyuncuların model olma niteliklerinin, eleştirel olarak değerlendirilmesi gerektiği, çocukların filmlerde kullanılmasının onların saflığından yararlanılması şeklinde değerlendirilemeyeceği, aksi takdirde, çocukların yer almadığı bir yayın dünyasının istenmesinin söz konusu olacağı ki, böyle bir durumun da neredeyse imkânsız olduğu ayrıca, anılan reklam filminin hedef kitlesinin çocuk izleyiciler olmaması, dolayısı ile pazarlaması yapılan hizmetin çocukların doğrudan satın alacağı yahut kiralayacağı hizmet niteliğinin de bulunmaması,

Hususları göz önüne alındığında, söz konusu reklam içeriğinin çocukların fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimine zarar verebilecek boyutta olmadığı değerlendirilmekle, anılan yayında 6112 sayılı Kanun’un önerilen 9/6-ç maddesi hükmünü ihlal eder bir hususun bulunmadığı kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; CİNE 5 logosuyla yayın yapan “AL JAZEERA TURK YAYINCILIK HİZMETLERİ A.Ş.” unvanlı kuruluş hakkında; bahse konu yayını nedeniyle, 6112 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir İDARİ YAPTIRIM UYGULANMASINA YER OLMADIĞINA, Üst Kurul Üyeleri Süleyman DEMİRKAN ve Esat ÇIPLAK’ın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.