İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 26.09.2014 tarihli ve 2083 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“CNN TÜRK logosu ile yayın yapmakta olan Doruk Televizyon ve Radyo Yayıncılık A.Ş. ticari unvanlı Yayın Kuruluşunun 22.09.2014 tarihli yayını incelenmiştir. Söz konusu tarihte, reklam kapağının ardından saat 09.46.05'te ekrana getirilen Reklam Kuşağı saat 09.52.08'de sona ermiştir. Bu kuşak içerisinde 25 saniye süre ile yayınlanan "Ziraat Sigorta"ya ilişkin reklamda çocuk istismarına yer verildiği mülahaza edilmiştir.

Bahse konu reklam'sizin yokluğunuzda çocuğunuz bunların hiçbirini yapamaz, gelin yılda sadece 118 liraya "Ailem Ziraat Güvencesinde" sigortası yaptırın, kazaen vefatınız halinde çocuğunuz güvencesiz kalmasın, "Ziraat Sigorta" güvenceniz için daha fazlası'ifadelerini içeren alt ses eşliğinde ekrana getirilmiştir.

Ekli klipten de görüleceği üzere, bu reklamda, 5-6 yaşlarında küçük bir çocuk, çalar saatin sesiyle sabah 7'de uyanmakta, tıpkı bir yetişkin gibi zamanla yarışarak, kahvaltısını yapıp, çalıştığı işe gitmekte, akşam karanlığında, yorgun argın bir halde, elinde alışveriş poşetinden taşan somun ekmekle eve dönerek, televizyon ekranı karşısında koltuğa oturmaktadır. Ayrıca sigorta hizmetinin detaylarına ilişkin bilgiler yazılı olarak ekranda yansıtılmaktadır.

Bilgi toplumu ya da iletişim toplumu olarak adlandırılan çağımız iletişim araçlarının başında gelen televizyonun, bireyleri, aileleri ve dolayısıyla da toplumları etkileme oranı çok yüksektir. Reklama konu edilen anne-baba yoksunluğu, çocuk açısından derin bir iç stres faktörü olup, onun İç görüsünü ve duygusal bütünlüğünü temelinden sarsar. Bu çerçevede, klipten anlaşılacağı üzere bu reklamın; hem ebeveynleri hem de izleyici konumundaki küçük çocukları travmatik düzeyde etkileyebileceği açıktır. Bu reklamda ise çocuğun reklamın nesnesi konumuna getirildiği ve dolayısıyla çocuğun istismar edildiği düşünülmektedir.

Yukarıda yer alan deşifre metinden de anlaşılacağı gibi reklamın ana temasını oluşturan sigorta hizmetinin izleyiciler tarafından talep görmesini sağlamak için çocukların saflığı, fiziksel yetersizliği ve masumiyeti reklama alet edilmektedir. Ayrıca ebeveynlerin veya ebeveyn olmayan yetişkinler için reklamda kullanılan çocuk imgesinin tüketici üzerinde önemli bir ikna aracı olarak kullanılması, yürürlükteki mevzuat ile bağdaşmamaktadır. Yapılan bir çok araştırma, çocuk istismarının, onun duygusal yaşantısını ve kişiliğini direkt etkilediğini, gelecekteki yaşamında sağlıksız ve güvensiz bir karakter geliştirmesine sebep olduğunu göstermektedir.

Sonuç olarak; CNN TÜRK logosu ile yayın yapmakta olan Doruk Televizyon ve Radyo Yayıncılık A.Ş. ticari unvanlı Yayın Kuruluşunun söz konusu yayını ile 6112 sayılı Yasanın "Yayın Hizmetlerinde Ticari İletişim" başlıklı dördüncü bölümünde düzenlenen 9. maddesinin 6. fıkrasının (ç) bendinde yer alan"Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek,"hükmü ile Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 9. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinde yer alan"Çocukları hiçbir şekilde istismar etmemelidir. Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemeli, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemeli; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemeli; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemeli veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemelidir. Çocukların sahip oldukları deneyim göz önünde bulundurularak bu kapsamdaki yaş gruplarında gerçek dışı beklentilere neden olunmamalıdır."hükümlerini ihlal ettiği kanaatine varılmıştır.”Şeklinde değerlendirmelere yer verilmiş olduğu, Yayın kuruluşunun 6112 sayılı Kanun’un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendi hükmünü ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Her ne kadar Daire Başkanlığınca söz konusu reklamın 6112 Sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendindeki; “Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek,” hükmünü ihlal ettiği kanaati belirtilmiş ise de;

Söz konusu yayına ait deşifre ve video kayıtlarının tetkiki sonucunda;

Anılan yayın bir sigorta çeşidinin reklamına ilişkindir. Reklam filmlerinde de, her alanda olduğu gibi çocukların oynatıldığı bilinmektedir. Kaldı ki çocuk yaştaki (18 yaşın altında) kişilerin programlarda yer almadıkları bir yayın dünyası düşünülemez. Çocuklar da hayatın gerçeği olup, belli disiplinler dâhilinde radyo, televizyon, sinema, tiyatro gibi faaliyetlerde yer almalıdırlar.

Her reklam filminde, o reklama konu mal ve hizmetlerin tanıtım ve satışını arttırabilecek bir kurgulamanın olması olağandır ve bu ve benzeri her türlü kurgulamanın da belli bir mantığı ve gerekçesi vardır. Anılan reklam filmi de bu çerçevede değerlendirilmelidir.

Rapora konu reklam filminin neticede tamamen kurgusal nitelikte olduğu, ilginç slogan ve yöntemlerle mezkur ürün tanıtımının daha cazip olmasının amaçlandığı, dizilerde ve/veya reklam filmlerinde çocuk oyuncuların sürekli olumlu davranışlarla kurgulanması şeklinde ne bir uygulama ve ne de kuralın söz konusu olmadığı, filmlerdeki oyuncuların model olma niteliklerinin, eleştirel olarak değerlendirilmesi gerektiği, çocukların filmlerde kullanılmasının onların saflığından yararlanılması şeklinde değerlendirilemeyeceği, aksi takdirde, çocukların yer almadığı bir yayın dünyasının istenmesinin söz konusu olacağı ki, böyle bir durumun da neredeyse imkânsız olduğu ayrıca, anılan reklam filminin hedef kitlesinin çocuk izleyiciler olmaması, dolayısı ile pazarlaması yapılan hizmetin çocukların doğrudan satın alacağı yahut kiralayacağı hizmet niteliğinin de bulunmaması,

Hususları göz önüne alındığında, söz konusu reklam içeriğinin çocukların fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimine zarar verebilecek boyutta olmadığı değerlendirilmekle, anılan yayında 6112 sayılı Kanun’un önerilen 9/6-ç maddesi hükmünü ihlal eder bir hususun bulunmadığı kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; CNN TÜRK logosuyla yayın yapan “DORUK TELEVİZYON VE RADYO YAY. A.Ş.” unvanlı kuruluş hakkında; bahse konu yayını nedeniyle, 6112 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir İDARİ YAPTIRIM UYGULANMASINA YER OLMADIĞINA, Üst Kurul Üyeleri Süleyman DEMİRKAN ve Esat ÇIPLAK’ın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.