İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 26.09.2014 tarihli ve 2086 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“CNBC-e logosu ile yayın yapan ENFORMASYON REKLAMCILIK VE FİLMCİLİK SAN. VE TİC. A.Ş. unvanlı medya hizmet sağlayıcı kuruluşça 22.09.2014 tarihinde reklam kuşağı içerisinde saat 18:50:14'de Ziraat Sigorta için hazırlanan 26 saniyelik bir reklam yayınlanmıştır.

Reklamda 7-8 yaşlarında bir erkek çocuk sabah erken bir saatte saatin zili ile uyanmaktadır. Kahvaltının ardından çalışan yetişkin bir erkek gibi takım elbiseli ve elinde bir çanta ile işe gitmektedir. Aynı şekilde yine yetişkin bir çalışan gibi işyerinde masa başında çalışırken ve telefonda görüşürken görülmektedir. Mesai bitimi iş çıkışı evine dönmektedir ve yalnız bir şekilde oturmaktadır. Ürün detaylarına ait görsel unsurlar ile desteklenen reklama ait deşifre metin şu şekildedir; "Sizin yokluğunuzda çocuğunuz bunların hiçbirini yapamaz, gelin yılda sadece 118 liraya Ailem Ziraat Güvencesinde Sigortası yaptırın, kazaen vefatınız halinde çocuğunuz güvencesiz kalmasın, Ziraat Sigorta, güvenceniz için daha fazlası."

Reklamda bir çocuğun kimsesizliği sömürü unsuru haline getirilmektedir.Yetişkinmiş gibi kendi kendine karnını doyuran, işe giden, akşam yalnız kalan çocuğun mutsuz hali gösterilmekte ve pazarlaması yapılmaya çalışılan ürünün temin edilmemesi halinde çocukların mutlak bu hale düşeceği imajı verilmeye çalışılmaktadır. Aslında bu reklamda ebeveynlere hitap eden ve sadece ebeveynler tarafından temin edilebilecek bu ürünün satışı için açıkca çocuk çocukluktan çıkarılıp yetişkin rolüne sokularak duygusal sömürü amacıyla kullanılmaktadır. Ayrıca ebeveynler haricinde bu reklamı seyreden çocukların da, reklam senaryosunda yer alan, yetişkin formatında verilmiş yalnız, yorgun bir çocuk rolü ile kendilerini özdeşleştirmeleri halinde psikolojik açıdan etkilenebilmeleri ihtimali oldukça fazladır.

Ayrıca, reklamda verilen "Sizin yokluğunuzda çocuğunuz bunların hiçbirini yapamaz" mesajıyla, başarılı bir iş hayatına sahip olmanın sadece anne ve babanın varlığına bağlanmış olması, anne ve babası olmayan çocukların üzerinde ağır psikolojik tahribatlar oluşturmaya açıktır. Şöyle ki, anne ve babadan yoksun çocuklar bu reklamı izlediklerinde, verilen mesajın etkisiyle kendilerini çaresiz, yalnız ve benzeri olumsuz duygular içinde hissedebilirler. Bu yönüyle de reklam çocukların zihinsel ve duygusal gelişimine zarar verici etkiler taşımaktadır.

Sonuç olarak, CNBC-e logosu ile yayın yapan ENFORMASYON REKLAMCILIK VE FİLMCİLİK SAN. VE TİC. A.Ş. unvanlı medya hizmet sağlayıcı kuruluşun bu yayını ile 6112 sayılı Kanun'un 9. maddesinin 6/ç bendinde bulunan "Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek,...çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek.." hükmünü ihlal ettiği düşünülmektedir.” Şeklinde değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Yayın kuruluşunun 6112 sayılı Kanun’un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendi hükmünü ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Her ne kadar Daire Başkanlığınca söz konusu reklamın 6112 Sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendindeki; “Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek,” hükmünü ihlal ettiği kanaati belirtilmiş ise de;

Söz konusu yayına ait deşifre ve video kayıtlarının tetkiki sonucunda;

Anılan yayın bir sigorta çeşidinin reklamına ilişkindir. Reklam filmlerinde de, her alanda olduğu gibi çocukların oynatıldığı bilinmektedir. Kaldı ki çocuk yaştaki (18 yaşın altında) kişilerin programlarda yer almadıkları bir yayın dünyası düşünülemez. Çocuklar da hayatın gerçeği olup, belli disiplinler dâhilinde radyo, televizyon, sinema, tiyatro gibi faaliyetlerde yer almalıdırlar.

Her reklam filminde, o reklama konu mal ve hizmetlerin tanıtım ve satışını arttırabilecek bir kurgulamanın olması olağandır ve bu ve benzeri her türlü kurgulamanın da belli bir mantığı ve gerekçesi vardır. Anılan reklam filmi de bu çerçevede değerlendirilmelidir.

Rapora konu reklam filminin neticede tamamen kurgusal nitelikte olduğu, ilginç slogan ve yöntemlerle mezkur ürün tanıtımının daha cazip olmasının amaçlandığı, dizilerde ve/veya reklam filmlerinde çocuk oyuncuların sürekli olumlu davranışlarla kurgulanması şeklinde ne bir uygulama ve ne de kuralın söz konusu olmadığı, filmlerdeki oyuncuların model olma niteliklerinin, eleştirel olarak değerlendirilmesi gerektiği, çocukların filmlerde kullanılmasının onların saflığından yararlanılması şeklinde değerlendirilemeyeceği, aksi takdirde, çocukların yer almadığı bir yayın dünyasının istenmesinin söz konusu olacağı ki, böyle bir durumun da neredeyse imkânsız olduğu ayrıca, anılan reklam filminin hedef kitlesinin çocuk izleyiciler olmaması, dolayısı ile pazarlaması yapılan hizmetin çocukların doğrudan satın alacağı yahut kiralayacağı hizmet niteliğinin de bulunmaması,

Hususları göz önüne alındığında, söz konusu reklam içeriğinin çocukların fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimine zarar verebilecek boyutta olmadığı değerlendirilmekle, anılan yayında 6112 sayılı Kanun’un önerilen 9/6-ç maddesi hükmünü ihlal eder bir hususun bulunmadığı kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; CNBC-e logosuyla yayın yapan “ENFORMASYON REKLAMCILIK VE FİLMCİLİK SAN. VE TİC. A.Ş.” unvanlı kuruluş hakkında; bahse konu yayını nedeniyle, 6112 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir İDARİ YAPTIRIM UYGULANMASINA YER OLMADIĞINA, Üst Kurul Üyeleri Süleyman DEMİRKAN ve Esat ÇIPLAK’ın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.