İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 29.08.2013 tarihli ve 2386 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;
Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;
“TRT Haber logosuyla yayın yapan kuruluşun 21.08.2013 ve 22.08.2013 tarihlerinde yayınladığı haber bültenlerinde Suriye'de kimyasal silah saldırısıyla ilgili haberlere yer verilmiştir. Söz konusu haberler ve haber içeriğinde kullanılan görüntüler incelenmiş ve bu konudaki tespitlerimiz aşağıda sunulmuştur. Yayın kuruluşunun 21.08.2013 tarihinde yayınladığı 18:00 Haber Bülteni'nde saat 18:04:18'de 3 dakika 56 saniye süreyle Suriye'deki kimyasal saldırı olayına ilişkin bir haberin yer aldığı görülmektedir. Haber, sunucunun "Beşar Esed Suriye'de büyük bir katliama daha imza attı. Muhalifler katliamda 635 kişinin öldüğünü duyurdu. Çeşitli kaynaklar ölü sayısıyla ilgili farklı açıklamalar yapsalar da insanın kanını donduran görüntüler yakın tarihin en dramatik katliamı Halepçe'yi akıllara getirdi. Suriye'de de tıpkı Halepçe'de olduğu gibi savunmasız kadın ve çocuklar acımasızca katledildi." ifadeleriyle verilmektedir. Daha sonra olay yerindeki yaralı ve ölülerin görüntülerine yer verilmektedir. İlk olarak ağzında maske olan bir kişinin hayatını kaybettiği anlaşılan bir çocuğu havaya kaldırarak bağırdığı görülmektedir. Daha sonra, tıbbi müdahale sırasında hastanede titreyen bir çocuğun, yerlerde baygın yatan ve titreyen başka çocukların görüntüleri, yerde cansız yarı çıplak yatan çocukların ve yetişkinlerin, beyaz örtüler içindeki ölülerin görüntüleri açıkça, herhangi bir buzlama olmaksızın ekrana yansımaktadır.(Klip1, 18:04:18)
Yayın kuruluşunun, 21.08.2013 tarihinde yayınladığı Ana Haber Bülteni'nde de saat 20:00:12'de Suriye'deki kimyasal saldırı olayı 10 dakika 18 saniye süreyle ekrana gelmektedir. Haberde ilk olarak beyaz kefen içindeki bebek ve çocukların görüntülerine yer verilmektedir. Yerlerde ve kucakta yarı baygın yatan ve titreyen çocukların görüntülerine, ve bu çocuklara yapılan tıbbi müdahalelerin görüntülerine herhangi bir buzlama olmaksızın yer verilmektedir. Çocukların görüntüleri ekranda akarken, çocukları hayata döndürmek için yapılan müdahaleler arka ses tarafından ""O belki de üç beş aylıktı. Beziyle getirildi titriyordu. Bu da bir başka günahsız. Babasının kucağında ve gazın etkisiyle nefes bile alamıyor. Belki su işe yarar diye çırpınıyorlar ama olmuyor. Zavallı çocuk kurtarılamıyor. O da belki üç veya dört yaşında. Koca dünya minicik yüreğine dar geliyor. Nefes alamıyor. Yüzü mosmor. Kap masajı yapılıyor, su içiriliyor. Köpüklü ağzına nefes vererek tekrar canlandırılmaya çalışılıyor. O da hareket edemiyor. Çaresiz susuyor. Ama görüntüler söze gerek bırakmıyor. Yan yana sıralanmış masumlar acıyla kıvranan ağızlarından köpükler çıkan çoluk çoluk genç ihtiyar yüzlerce insan." ifadeleriyle anlatılmaktadır. Haberin devamında, kimyasal saldırı olayına ilişkin uluslararası tepkiler verilirken de, ölü ve yaralı görüntülerin ekranda akmaya devam ettiği görülmektedir. (Klip2, 20:00:12) Haberin devamında 20:07:43'de de gece karanlığında panik ve telaş içinde ağlayan bağıran, ağızlarını tutan çocukların ve yetişkinlerin görüntüleri ekrana gelmektedir. Ölü, yaralı görüntülerinin yine ekrana taşındığı haberin bu kısmında, kimyasal saldırı olayının Halepçe katliamına benzediği ifade edilmekte ve Halepçe katliamındaki ölülerin arşiv görüntülerine yer verilmektedir. (Klip3, 20:07:43)
Yayın kuruluşunun, 22.08.2013 tarihinde yayınladığı Ana Haber Bülteni'nde saat 19:59:06'da Suriye'deki kimyasal saldırı olayı 5 dakika 40 saniye süreyle ilk haber olarak ekrana gelmiştir. Haberin başlarında kucağında iki çocuğunun ölü bedenlerini taşıyan ve bağıran bir babanın görüntüleri ekrana gelmektedir. Haberin devamında yerlerde yatan yaralı ve ölülerin görüntülerine ayrıntılı biçimde herhangi bir buzlama olmaksızın yer verilmektedir. Saat 20:02:20'de ÇOCUK CESEDLERİ DE Mİ YALAN? altyazısıyla olayda ölen çocukların fotoğraflarına yer verildiği görülmektedir. Yayın kuruluşunun, Suriye'deki kimyasal saldırı olayına ilişkin haberlerinde yaralı çocukların yarı baygın, acı içindeki görüntülerini, çocuklara tıbbi müdahale anlarını ve hayatını kaybeden diğer çocuk ve yetişkinlerin yarı çıplak görüntülerini haber süresince sürekli yayınladığı görülmektedir. Görüntüler herhangi bir buzlama veya flulaştırma olmaksızın yakın çekimlerle, ard arda ekrana gelmektedir. Ayrıca haberlerde ekrana taşınan katliam sonrasının görüntü ve fotoğrafları, arka ses tarafından ayrıntılı bir biçimde ve dramatize edilerek anlatılmaktadır. Arka ses tarafından özellikle çocukların uğradığı şiddet ve çektiği acının ayrıntılı olarak duygusal bir anlatımla ifade edildiği görülmektedir.” Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,
Yayın kuruluşunun yukarıda belirtilen yayınında 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmünü ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,
Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.
Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;
Her ne kadar Daire Başkanlığınca söz konusu yayında 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmünün ihlal edildiği kanaati belirtilmişse de söz konusu yayına ait deşifre kayıtlarının tetkikinde; Suriye de yaşanan katliamlara ilişkin ekrana getirilen görüntülerin katliama dair patlama, ölüm, can çekişme vb. görüntüler şeklinde olduğu, özellikle ceset görüntülerinin hiçbir buzlama veya flulaştırma yapılmaksızın yayınlandığı, özellikle Suriye'de kimyasal saldırı neticesinde çocukları ölen iki babanın yaşadıkları acı ekrana getirilmesinin yayın hizmetlerinin insan onuruna aykırı olamayacağı şeklindeki ilkeyi ihlal ettiği anlaşılmakla mezkûr yayında, 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan; “İnsan onuruna….ilkesine aykırı olamaz,...” ilkesinin ihlal edildiği kanaatine varılmıştır.
Bu itibarla; 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinin ihlali nedeniyle; Kanunun 45 inci maddesi hükmü uyarınca “Uyarı” yaptırımı uygulanması gerektiği, kanaatine varılmıştır.
Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere, TRT HABER logosuyla yayın yapan TÜRKİYE RADYO VE TELEVİZYON KURUMU unvanlı kuruluş hakkında; 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan; “İnsan onuruna .... saygılı olma ilkesine aykırı olamaz,...” ilkesininihlali nedeniyle, aynı Kanunun "Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun yükümlülüğü" başlıklı 45 inci maddesindeki;
(1) 8 inci maddede belirtilen yayın ilkeleri ile bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticarî iletişimi düzenleyen hükümleri, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu yayınları hakkında da uygulanır.
(2) Söz konusu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu ihlâlin niteliği açıkça belirtilerek Üst Kurulca uyarılır ve yükümlülüğün gereğinin yerine getirilmesi ilgili Bakanlığa bildirilir."
Hükmü uyarınca “UYARI” YAPTIRIMININ UYGULANMASINA ve gereğinin yerine getirilmesi için ilgili Bakanlığa bildirilmesine, oy birliği ile karar verildi.