İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 09.01.2023 tarih ve 37 sayılı yazısına konu VİRGİN RADİO TÜRKİYE çağrı işaretiyle yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşta 21.12.2022 tarihinde saat 18:05’te yayınlanan “Mesut Süre İle Rabarba” adlı program yayınına ilişkin uzman raporu ile ses kayıtlarının incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda ayrıntıları belirtildiği üzere; VİRGİN RADİO TÜRKİYE çağrı işaretiyle yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluş tarafından 21.12.2022 tarihinde saat 18:05’te yayınlanan, sunuculuğunu Mesut Süre'nin yaptığı, Kemal Ayca ve İlker Gümüşoluk’un konuk olarak katıldığı, “Mesut Süre İle Rabarba” adlı programda; “(…) Bakalım, lezbiyen çiftlerde kadınlar %88 oranında orgazm olurken, heteroseksüel ilişki yaşayan kadınlarda bu oran %65'e düşüyor... (Konuklar arasında gülüşmeler)… Rabarbaya bak... Vay be… İstatistik konuşuyor... Hadi beyler sekize kadar orgazm… (Gülüşmeler)… Konuşacağız, konuşacağız... Onu Aslanlarla konuşacaksın… Güzel oranmış %88... Heteroseksüellerde de %65… Ha diğer taraf daha başarılı... Ne yapalım lezbiyen mi olalım?... (Gülüşmeler)… İyi bayramlar. Dışarda çocuk kalmayacak… Konuyu değiştiriyorum… Mavi Yüzgeçli Orkinoslara dokunmayın karşınızda beni bulursunuz…" şeklinde ifadelere yer verildiği tespit edilmiştir.

Toplumların birlikteliğini, devamını sağlayan değerleri vardır. Ahlaki değerler de bunlardan olmakla birlikte insanlara iyiyi, doğru olanı, güzel olanı göstermekte ve toplumun devamını sağlamaktadır. Yine toplumun temelini oluşturan aile her toplum için önemli görülmekte, ailenin korunması ve sağlıklı ailelerin kurulması gelecek nesiller için önem arzetmektedir.

Hız, erişim kolaylığı ve kitleleri etkileme gücü nedeniyle medya, modern dünyanın en önemli araçlarından birisidir. Ancak hem ülkemizde hem de dünyada ailenin korunması ve güçlendirilmesi konusunda medyanın yoğun olarak olumsuz algı ve değerler yaydığı görülmektedir. Bu nedenle medyada aileyi değersizleştiren, sapkın ilişkileri reklam eden, çocukları/gençleri kimlik bunalımlarına sokan, aile bireylerinin kişilik haklarını ihlal eden; genel ahlaka, milli ve manevi değerlere uymayan yayınlara ilişkin proaktif tedbirlerin geliştirilmesi gerekmektedir.

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi Nisan 1997'de UNESCO Merkezinde bir araya gelerek çocuk ve medya başlığı altında on iki tavsiyeden oluşan birinci aşama eylem planını kabul etmiş olup bu tavsiyelerinden birisi de çocukların zararlı etkilere karşı korunmasına yönelik medya kuruluşlarıyla yapılan çalışmalardır. “Özellikle çocuklara ilişkin olarak kamusal ya da özel sosyal yardım kurumları, mahkemeler, idari makamlar veya yasama organları tarafından yapılan bütün tasarruflarda, çocuğun yüksek yararı öncelikli olarak göz önünde bulundurulacaktır” şeklinde konunun önemine dikkat çekilmektedir.

Yukarıda yer verilen açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde, İhlale konu programda; “kadınlar arasında lezbiyen ilişki” ile ilgili “…lezbiyen çiftlerde kadınlar %88 oranında orgazm olurken, heteroseksüel ilişki yaşayan kadınlarda bu oran %65'e düşüyor... Güzel oranmış %88... Heteroseksüellerde de %65... Ne yapalım lezbiyen mi olalım?..." şeklinde ifadelerle, lezbiyen ilişkilerin bir ilişki modeli olarak sunulmasının genel ahlak sınırlarını zorlar nitelikte olduğu, programlarda çarpık ilişkilerin görülme/konuşulma sıklığı arttıkça; toplumun bu ilişkileri normalleştirmesine, duyarsızlaşmasına ve toplumsal değerlerin yozlaşmasına neden olacağı, bununla birlikte, lezbiyen ilişkilerle ilgili olarak kullanılan ifadelere maruz kalan çocukların ekran başında olabileceği saat diliminde programın yayınlandığı dikkate alındığında (18:05) yayının çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimlerini olumsuz yönde etkileyecek nitelikte olduğu kanaatine varılmıştır.

Bu nedenlerle mezkur yayında, 6112 sayılı Kanun'un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi ile 8'inci maddesinin ikinci fıkrasının ihlal edildiği sabit görülmüştür.

Bu itibarla;

-6112 sayılı Kanun’un 8'inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan; "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde ve koruyucu sembol kullanılsa dahi yayınlanamaz" ilkesinin ihlali nedeniyle,

-6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “8’inci maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri ile ikinci ve üçüncü fıkralarında ve bu Kanunun diğer maddelerinde belirlenen ilke, yükümlülük veya yasaklara aykırı yayın yapan ve/veya bu Kanun hükümleri kapsamında Üst Kurul tarafından belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmeyen medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden yüzde üçüne kadar idari para cezası verilir. …” hükmü uyarınca, idari para cezası uygulanması gerektiği,

-6112 sayılı Kanun'un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde yer alan; “Toplumun milli ve manevi değerlerine, genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırı olamaz.” ilkesinin ihlali nedeniyle;

-6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Bu Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (d), (f), (g), (ğ), (h), (n), (ö), (s), (ş) ve (t) bentlerindeki yayın hizmeti ilkelerine ve aynı maddenin dördüncü fıkrasına aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara, ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde ikisinden beşine kadar idarî para cezası verilir. …” hükmü uyarınca, idari para cezası uygulanması gerektiği,

Bu itibarla; aynı yayınla, birden fazla yayın ilkesi ihlali olduğundan ve her iki ihlalin de idari para cezası yaptırımını gerektirdiğinden, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 15’inci maddesinin birinci fıkrası hükmü gereğince, bahse konu ihlallerden en ağır (tek) cezanın verilmesi öngörüldüğünden,

a) İhlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Kasım 2022 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 3.630.046,67 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, yüzde iki oranı (%2) 72.601,00 TL İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,

b) 6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “ (…) 8’inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir.” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği hususunun yapılacak tebligatta bildirilmesine,

Üst Kurul Üyesi Okan KONURALP ve İlhan TAŞCI’nın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.