İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 17.10.2022 tarih ve 1609 sayılı yazısına konu BERAT logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun 12.10.2022 tarihinde saat 15:40’da yayınladığı "Kardeşlik Vakti" adlı program yayınına ilişkin uzman raporu ile video görüntülerinin incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;
Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda ayrıntıları belirtildiği üzere, kuruluşun 12.10.2022 tarihinde saat 15:40’da yayınlanan "Kardeşlik Vakti" adlı programda, sunucu tarafından; “...Gelin kardeşlerim, mazlumları sevindirelim, yetimleri sevindirelim onlar bizim evlatlarımız. - Haydi canlar ...ben bir yetimin bir aylık ekmeğini ben vermek istiyorum. Bir aylık ekmeğini karşılamak bir ailenin 100 TL.- Ölüyorlar bakın kardeşlerim, açlıktan susuzluktan ölüyorlar.- Onlar bal börek istemiyorlar sadece bir kuru lokma ekmek istiyorlar, kim kardeşinin ekmeğini karşılar kim kardeşine ekmek ikram eder? Ne verirsen elinle o gelir seninle. ..- Sen ekran başındaki kardeşim, sana sesleniyorum, görmeyecek misin şu annelerin şu annelerin feryadını, şu babaların gözyaşlarını şu çocukların şu çocukların şu çocukların hallerini?", "Kardeşlik Vakti Derneği", "Bilgi Hattı: 0212 912 45 ..", Whatsapp 0541 802 82 ..", "Afrika'da Ekmeğini Paylaş" ve "Afrika Çad'taki İhtiyaç sahibi Ailelere Ekmek Dağıtımı Yapıyoruz..." vb. şeklinde sözlü ve yazılı ifadelere yer verildiği görülmüştür.
Bilindiği üzere, 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu’nun “Yardım toplayabilecek olanlar” başlıklı 3. Maddesinde “Kamu yararına uygun olarak, amaçlarını gerçekleştirmek, muhtaç kişilere yardım sağlamak ve kamu hizmetlerinden bir veya birkaçını gerçekleştirmek veya destek olmak üzere gerçek kişiler, dernekler, kurumlar, vakıflar, spor kulüpleri, gazete ve dergiler yardım toplayabilirler.” hükmü yer almaktadır. Mezkur Kanun’un 6. maddesinde izin alma zorunluğuna ilişkin hüküm “Kişiler ve kuruluşlar, yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak, kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edilir. İzin alınmadan girişilen yardım toplama faaliyetleri güvenlik kuvvetlerince derhal menedilir ve sorumlular hakkında kovuşturma yapılır.” şeklinde düzenlenmiştir. Aynı Kanun’un 7. maddesinde ise izin vermeye yetkili makamlar “Yardım toplama faaliyeti bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa o ilin valisinden, bir ilçenin sınırları içinde ise o ilçenin kaymakamından izin alınır. Yardım toplama faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valisinden izin alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemler dernekler birimlerince yürütülür.” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde, İhlale konu programda, izleyicilerin yardıma teşvik edilmesi için Afrika'da açlık çeken insanlara ilişkin görüntülerle birlikte sunucu tarafından izleyicilerden Afrika Çad'da insanlara ekmek gönderme amacıyla yardım talep edildiği, sunucunun ifadeleri ve ekrana gelen görüntülerden ekmek alınması amacıyla toplanan yardımların "Kardeşlik Vakti Derneği" adına toplandığı, İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü internet sitesinde yapılan incelemede, "Kardeşlik Vakti Derneği" adlı derneğin izin almadan yardım toplama hakkına sahip kamu yararına çalışan kuruluşlar arasında yer almadığı, her ne kadar İçişleri Bakanlığının dernek sorgulama sisteminde yapılan sorgulamada "Kardeşlik Vakti Derneği'nin" beyan edildiği gibi dernek statüsünde olduğu tespit edilmiş olsa da programda yardım toplamaya ilişkin hangi valilikten izin alındığı ve yardım toplama talebinde bulunan gerçek kişi ve kişilerin kimlikleri paylaşılmamaktadır. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğünün internet sitesinde yer alan "Yardım Toplama Yetkisi Sorgulama" ekranında sorgulama yapılabilmesi için yardım toplayan derneğin yardım toplamaya ilişkin faaliyet numarası ile dernek adına yardım toplama talebinde bulunan kişinin adı ve soyadı bilgileri istenmektedir (Ek 1: İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğünün Yardım Toplama Yetkisine Sahip Kişi Sorgulama ekranı). Ancak programda yardım toplama yetkisinin sorgulanabilmesi için sunucunun hiçbir bilgi vermediği yapılan incelemelerde anlaşılmıştır.
Dolayısıyla söz konusu programda, izleyicilerin iyi niyetleri ve samimi yardımlaşma duygularına hitap edilerek televizyon üzerinden ulusal düzeyde Çad adına yardım toplama izni sorgulanamayan ve yayında hakkında yeterli bilgi verilmeyen bir dernek adına yardım toplanmasının istismar ve sömürüye açık bir durum oluşturduğu, şeffaf ve yeterli denetim mekanizmaları oluşturulmadan toplanan yardımların ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması noktasında ise suiistimallerin ortaya çıkabileceği kanaatiyle, haksız çıkar sağlamak amacıyla insanların dini duygularının istismar edildiği kanaatine varılmıştır.
Bu nedenlerle mezkur yayında, 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinin ihlal edildiği sabit görülmüştür.
Bu itibarla;
6112 sayılı Kanun’un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde yer alan; "Yayın hizmetleri ... haksız çıkarlara hizmet eden ve haksız rekabete yol açan unsurlar içeremez." ilkesinin ihlali nedeniyle,
6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “8’inci maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri ile ikinci ve üçüncü fıkralarında ve bu Kanun’un diğer maddelerinde belirlenen ilke, yükümlülük veya yasaklara aykırı yayın yapan ve/veya bu Kanun hükümleri kapsamında Üst Kurul tarafından belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmeyen medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden yüzde üçüne kadar idari para cezası verilir. İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz.” hükmü uyarınca idari para cezası uygulanması gerektiği,
a) İhlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, kuruluşa %3 oranında idari para cezası uygulanmasına,
Ancak, ihlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Eylül 2022 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının bulunmadığı değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezasının 10.000 (onbin) Türk Lirasından az olamayacağından, 2022 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranına göre 38.460,00 (otuzsekizbindörtyüzaltmış) Türk Lirası İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,
b) 6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “ (…) 8’inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir…” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği hususunun yapılacak tebligatta bildirilmesine,
Oy birliği ile karar verildi.