İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 17.10.2022 tarih ve 1607 sayılı yazısına konu BERAT logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun 08.10.2022 tarihinde saat 15:58’de yayınladığı "Kardeşlik Vakti" adlı program yayınına ilişkin uzman raporu ile video görüntülerinin incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;
Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda ayrıntıları belirtildiği üzere, kuruluşun 08.10.2022 tarihinde saat 15:58’de yayınlanan "Kardeşlik Vakti" adlı programda, sunucu tarafından; “Evet efendim bir hisse bedeli 250 TL'den gelecek. .. çağrı merkezimize yazalım."-. Bakın bir hisse. Su kuyusunun üzerinde adınız olacak.- Dostlar, veren elleri, cömert müminleri bekliyoruz. .. bir hisse bir su kuyusunda adınız olacak. Bakın şu suları içiyorlar ekranlara bakarsanız kardeşlerim. Sen ölmüş ananın babanın ruhu için yetimleri susuzluktan kurtarıyorsun.- Bir hisse bedeli 250 TL efendim. Bir hisse bedeli 250 TL'den gelecek değerli dostlar. Fatma Kaya 2 hisse ile katıldı. Allah razı olsun çok teşekkür ediyorum.", "Kardeşlik Vakti Derneği", "Bilgi Hattı: 0212 912 45 ..", Whatsapp 0541 802 82 ..", "Afrika Çad ve Bangladeş'te Su Kuyuları Açıyoruz..." ve "Desteklerinizle 500'den Fazla Su Kuyusu Açıldı..." vb. şeklinde sözlü ve yazılı ifadelere yer verildiği görülmüştür.
Bilindiği üzere, 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu’nun “Yardım toplayabilecek olanlar” başlıklı 3. Maddesinde “Kamu yararına uygun olarak, amaçlarını gerçekleştirmek, muhtaç kişilere yardım sağlamak ve kamu hizmetlerinden bir veya birkaçını gerçekleştirmek veya destek olmak üzere gerçek kişiler, dernekler, kurumlar, vakıflar, spor kulüpleri, gazete ve dergiler yardım toplayabilirler.” hükmü yer almaktadır. Mezkur Kanun’un 6. maddesinde izin alma zorunluğuna ilişkin hüküm “Kişiler ve kuruluşlar, yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak, kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edilir. İzin alınmadan girişilen yardım toplama faaliyetleri güvenlik kuvvetlerince derhal menedilir ve sorumlular hakkında kovuşturma yapılır.” şeklinde düzenlenmiştir. Aynı Kanun’un 7. maddesinde ise izin vermeye yetkili makamlar “Yardım toplama faaliyeti bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa o ilin valisinden, bir ilçenin sınırları içinde ise o ilçenin kaymakamından izin alınır. Yardım toplama faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valisinden izin alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemler dernekler birimlerince yürütülür.” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde, İhlale konu programda, izleyicilerin yardıma teşvik edilmesi için muhtaç insanlara ilişkin görüntülerle birlikte sunucu tarafından izleyicilerden su kuyusu açılması için yardım talep edildiği, programda ismi Kardeşlik Vakti olarak belirtilen derneğin yardım toplama iznine ilişkin program boyunca her hangi bir bilgi verilmediği, programda izin almadan yardım toplama hakkına sahip kamu yararına çalışan kuruluşlardan birinin adı zikredilmediği gibi Valilik'ten yardım toplama izni alındığına ilişkin de herhangi bir ifadede bulunulmadığı anlaşılmaktadır. Her ne kadar ilgili derneğin yardım toplama iznine ilişkin Valilik yazısı tarafımızla paylaşılmış olsa da gerek ekranlarda izleyiciler ile bu bilgilerin paylaşılmamış olması gerekse iznin yayın kapsamında yapılan yardımlar için verilmemiş olduğu anlaşılmakla izleyicilerin yeterli bilgiye erişmelerine yönelik bir girişimde bulunulmamıştır. Derneğin Çad ve Bangladeş'te su kuyusu açılması için yardım toplamaya yetkili olup olmadığının teyit edilmesi için hiçbir bilgi verilmemekle birlikte tarafımızla paylaşılan yardım toplama izin belgesinde "Bangladeş ülkesinde, temiz suya ihtiyacı olan kırsal kesimlerde tüm insanların yararlanacağı 50 adet su kuyusu açılması (1 adet su kuyusu bedeli=20.000,00-TL" ve "temiz suya ihtiyacı olan kırsal kesimlerde tüm insanların kullanacağı 50 adet su kuyusu açılması (1 adet su kuyusu=35.000,00-TL) amacıyla ramazan ayında fitre ve zekat yardımı almak" konularında izin verildiği anlaşılmaktadır (Ek 2: Valilik İzin Belgesi). Dolayısıyla, yardım toplama için verilen Valilik izninin Bangladeş için 50 adet ve ramazan ayı ile sınırlı olarak 50 adet su kuyusu açılması için sınırlanmış olduğu anlaşılmaktadır. Öte yandan ilgili programda halihazırda 500'den fazla su kuyusu açılmış olduğu belirtilerek, Valilik tarafından verilen azami 100 adet su kuyusu için yardım toplanması amacının gerçekleştiği, toplanan yardımların verilen iznin kapsamı dışında olduğu programdaki beyan ve ekran yazılarından anlaşılmaktadır.
Dolayısıyla söz konusu programda, izleyicilerin iyi niyetleri ve samimi yardımlaşma duygularına hitap edilerek televizyon üzerinden ulusal düzeyde yardım toplama izni olup olmadığı belirtilmeyen ve yayında hakkında yeterli bilgi verilmeyen bir dernek adına yardım toplanmasının istismar ve sömürüye açık bir durum oluşturduğu, şeffaf ve yeterli denetim mekanizmaları oluşturulmadan toplanan yardımların ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması noktasında ise suiistimallerin ortaya çıkabileceği kanaatiyle, haksız çıkar sağlamak amacıyla insanların dini duygularının istismar edildiği kanaatine varılmıştır.
Bu nedenlerle mezkur yayında, 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinin ihlal edildiği sabit görülmüştür.
Bu itibarla;
6112 sayılı Kanun’un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde yer alan; "Yayın hizmetleri ... haksız çıkarlara hizmet eden ve haksız rekabete yol açan unsurlar içeremez." ilkesinin ihlali nedeniyle,
6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “8’inci maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri ile ikinci ve üçüncü fıkralarında ve bu Kanun’un diğer maddelerinde belirlenen ilke, yükümlülük veya yasaklara aykırı yayın yapan ve/veya bu Kanun hükümleri kapsamında Üst Kurul tarafından belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmeyen medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden yüzde üçüne kadar idari para cezası verilir. İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz.” hükmü uyarınca idari para cezası uygulanması gerektiği,
a) İhlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, kuruluşa %3 oranında idari para cezası uygulanmasına,
Ancak, ihlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Eylül 2022 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının bulunmadığı değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezasının 10.000 (onbin) Türk Lirasından az olamayacağından, 2022 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranına göre 38.460,00 (otuzsekizbindörtyüzaltmış) Türk Lirası İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,
b) 6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “ (…) 8’inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir…” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği hususunun yapılacak tebligatta bildirilmesine,
Oy birliği ile karar verildi.