İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 05.09.2022 tarih ve 1316 sayılı yazısına konu VATAN logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun 29.08.2022 tarihinde saat 11:45’te yayınladığı ticari iletişim yayınına ilişkin uzman raporu ile video görüntülerinin incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda ayrıntıları belirtildiği üzere, kuruluşun 29.08.2022 tarihinde saat 11:45’te yayınladığı "Süzme Çiçek Balı" isimli ürünün tanıtım ve satışına ilişkin ticari iletişim yayınında, “(...) Her zaman söylediğimiz bir şey var. Gerçek, hakiki, katkısız, süzme çiçek balı sizlere 5 kiloluk tenekenin içerisinde sağlıklı bir şekilde geliyor ve biz şu anda hani hep söylüyorum ya Sivas'ın o yüksek rakımlı dağlarında, bütün kimyasallardan, egzoz gazlarından uzakta, etrafta hiçbir tarım arazisi olmadan, tamamen doğal bir ortamda, arılarımızın sizler için üretmiş olduğu, bakın bu peteklerin içerisinde emek var, bu peteklerin içerisinde alın teri var. Hüseyin abi gibi binlerce arıcımızın alın teri var sizlere göndermiş olduğumuz bu ballarda. Şimdi öncelikle şunu sormak istiyorum. Hüseyin abi kaç yıldır arıcılık yapıyorsun? ... Sürekli organik bölgeleri takip ediyorum. Kışları Sakarya Bölgesi'ne geliyoruz, yazları Sivas Bölgesi'ne, Divriği, Yağbasan Köyü'ne gidiyorum. Kendi köyüm. Ora da aynı böyle organik bölge. Ballarımızda hiçbir şekilde katkı maddesi kesinlikle yoktur. Olmaz da ballarımın her zaman arkasındayım ben....Yine özellikle belirtmek istiyorum. Bakın 5 kilo süzme çiçek balı alacaksınız. Doğal, katkısız, Anadolu'nun bağrından, Sivas'ın yaylalarından, tertemiz, mis gibi doğanın içerisinden gönderiyoruz bu balları sizlere. Hiçbir katkı maddesi yok, etrafta hiçbir tarım arazisi yok. Rica edeceğim kameraman arkadaşlarımızdan şöyle bulunduğumuz bölgenin etrafını bir gösterin. Kesinlikle ne bir tarla ne bir bağ, bahçe. Bu ne anlama geliyor, ilaç yok, ilaç yok. İlaç olmadığı için de çiçeklerin özü tertemiz, katkısız, doğal. Bakın kıymetli izleyicilerimiz, hiçbir fabrikasyon işlem yok. Aynı geleneksel yöntemlerle hani köyümüze gittiğimiz zaman görürdük ya böyle arıcı abilerimiz, amcalarımız, komşularımız olurdu. Onların yıllar öncesinde yapmış olduğu yöntemle tamamen doğal olarak yani balın sağımı bile doğal bir şekilde yapılıyor. Katkısız bir şekilde yapılıyor... Bakın 1 teneke bal gönderiyoruz size, 1 teneke. Tamı tamına 5 kilo doğal, süzme çiçek balı. Anadolu'nun bağrından, şu görmüş olduğunuz mis gibi tertemiz havanın içerisinde, yüksek rakımlı yaylalarda, doğal bir şekilde. Olduğumuz bölgede egzoz gazı yok, fabrika yok, tarım arazisi olmadığı için kimyasal ilaç da yok. Bundan daha doğal bir bal bulamazsınız. Hani öyle sıradan bir vatandaşı tutup da arıcı elbisesi giydirip de getirmedik buraya. Meşhur Balcı Hüseyin burada. Türkiye'nin balcısı burada her şeyi görüyorlar, her şey şeffaf abi....Bakın sıradan bir baldan bahsetmiyoruz. Gerçek, hakiki bal diyoruz. Tam 5 kilo, 1 teneke, Erzincan ve Sivas yaylarından. Taptaze, mis gibi çiçek balı. Aklınız da, mideniz de rahat olsun. Aracı yok, komisyoncu yok. Arıcının peteğinden sizin sofranıza. Uyguna alıp uyguna satıyoruz.”, "Doğadan sofranıza. Gerçek ve Doğal bal...", "Analiz Belgeli", "%100 Doğal", "Süzme Çiçek Balı", "Şeffaf ve Ücretsiz Kargo", "5 Kilo Süzme Çiçek Balı", "0216 912 23 ..", "5 Kilo Tenekede Süzme Çiçek Balı", "Şeffaf Kargo İle Gönderim Memnun Kalmazsanız Paranız İade", "Tam 5 kg Ücretsiz Kargo 299 TL" vb şeklinde sözlü ve yazılı ifadelerle, söz konusu ürünün tanıtımı ve satışının yapıldığı görülmüştür.

Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği'nin Tanımlar başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde "Bal, Bitki nektarlarının, bitkilerin canlı kısımlarının salgılarının veya bitkilerin canlı kısımları üzerinde yaşayan bitki emici böceklerin salgılarının bal arısı tarafından toplandıktan sonra kendine özgü maddelerle birleştirerek değişikliğe uğrattığı, su içeriğini düşürdüğü ve petekte depolayarak olgunlaştırdığı doğal ürünü ifade eder.” şeklinde tanımlandığından satılan ürün zaten doğal olmalıdır. Ayrıca yayındaki ürünün doğallığına veya saflığına yapılan vurgu ve iddialar Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği'nin “Doğru Bilgilendirmeye İlişkin Kurallar” başlıklı 7’inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan; "Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileşenler ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulayarak, yanıltıcı biçimde olamaz." hükmünü ihlal eder niteliktedir.

İhlale konu reklamda, sunucu tarafından; tanıtımı yapılan balın "gerçek, katkısız, doğal" ifadelerinin sıklıkla kullanılarak balın içeriğinde bulunması zorunlu olan özelliklerin yalnızca tanıtımı yapılan ürüne özgüymüş gibi içerisinde herhangi bir katkı maddesinin bulunmadığının, doğal bir ortamda üretildiğini sürekli olarak vurgulayarak, 5 kilogram süzme balın direkt üreticiden alınarak 299 TL gibi uygun bir fiyatla satış yaptıkları belirtilmiş ise de; böyle bir durumun günümüz ekonomik gerçekleriyle bağdaşmadığı, dolayısıyla mezkur reklam yayının; izleyicileri yanıltıcı ve çıkarlarına zarar verici nitelikte olduğu kanaatine varılmıştır.

Bu nedenlerle mezkur yayında, 6112 sayılı Kanun'un 9'uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinin ihlal edildiği sabit görülmüştür.

Kuruluş hakkında ilk olarak;

-03.06.2022 tarihli yayınları nedeniyle, Üst Kurul’un 15.06.2022 tarih ve 2022/24 sayılı toplantısında alınan 53 No’lu kararı ile, 6112 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinin ihlali nedeniyle, Kanun'un 32'nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca idari para cezası müeyyidesinin uygulandığı, yaptırıma ilişkin Üst Kurul Kararının yayıncı kuruluş tarafından 10.07.2022 tarihinde tebellüğ edildiği,

Yaptırım kararının tebliğinden itibaren kuruluş tarafından;

11,13,15.07.2022 tarihli yayınları nedeniyle Üst Kurul’un 20.07.2022 tarih ve 2022/28 sayılı toplantısında alınan 29-31 No’lu kararları,

17.07.2022 tarihli yayını nedeniyle Üst Kurul’un 27.07.2022 tarih ve 2022/29 sayılı toplantısında alınan 38 No’lu kararı,

18,19,20.07.2022 tarihli yayınları nedeniyle Üst Kurul’un 03.08.2022 tarih ve 2022/30 sayılı toplantısında alınan 51-53 No’lu kararları,

11,12,14-31.07.2022 tarihli yayınları nedeniyle Üst Kurul’un 11.08.2022 tarih ve 2022/31 sayılı toplantısında alınan 36-62 No’lu kararlarıyla (34 kez) 6112 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinin ihlali nedeniyle, kuruluş hakkında Kanun'un 32'nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca idari para cezası uygulandığı anlaşılmış olmakla;

6112 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinde yer alan; "Ticari iletişim.....Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek, zorundadır.” hükmünün yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlali nedeniyle; Kanun’un 32’inci maddesinin beşinci fıkrası hükmü uyarınca, kuruluş hakkında ihlalin ağırlığı, ihlalin mahiyeti, anılan madde ile korunmak istenen kamusal menfaat ve kuruluşun ihlal konusundaki kararlılığı göz önünde bulundurularak, BEŞ (5) GÜN süre ile yayınının durdurulmasına karar verilmesi takdir edilmiştir.

Bu itibarla;

6112 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinde yer alan; "Ticari iletişim.....Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek, zorundadır.” hükmünün bir yıl içinde yirmiden fazla ihlali nedeniyle,

a) 6112 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinin 5’inci fıkrasında yer alan; “8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir. Programlarının yayını veya yayınları süreli durdurulan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yaptırım kararının tebliğine rağmen kararın gereklerine aykırı olarak yayınlarına devam etmesi halinde yayın lisansının iptaline karar verilir.” hükümleri uyarınca, yayının BEŞ (5) GÜN SÜREYLE DURDURULMASINA,

b) Geçici yayın durdurma kararının uygulanmasında; medya hizmet sağlayıcı kuruluşun, Üst Kurul Kararının tebliğini müteakip saat 00:00’dan başlayarak logosunun yer aldığı ekranda; “Yayınımız, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından 29.08.2022 tarihinde saat 11:45’te yayınlanan ticari iletişim yayınında, 6112 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinde yer alan; ‘Yayın hizmetleri ... yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek, zorundadır.’ hükmünün yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlali gerekçesiyle 5 gün süre ile durdurulmuştur.” metnine yayın durdurma süresince okunur şekilde yer vermesine,

c) 6112 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinin 5’inci fıkrasında yer alan; “… Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir. Programlarının yayını veya yayınları süreli durdurulan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yaptırım kararının tebliğine rağmen kararın gereklerine aykırı olarak yayınlarına devam etmesi halinde yayın lisansının iptaline karar verilir” hükmü uyarınca, işlem tesis edileceği, hususlarının kuruluşa yapılacak tebligatta bildirilmesine,

d) Ayrıca, geçici yayın durdurma kararına rağmen yayınlarına devam etmesi halinde, 6112 sayılı Kanun'un 33’üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “… yayınları Üst Kurul tarafından geçici olarak durdurulmasına … rağmen yayın yapan gerçek kişiler ile tüzel kişilerin yönetim kurulu üyeleri ve genel müdürü, bir yıldan iki yıla kadar hapis ve bin günden beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Tüzel kişiler hakkında ayrıca 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 60 ıncı maddesindeki güvenlik tedbirleri uygulanır. İzinsiz olarak faaliyetine devam eden yayın cihaz ve tesisleri Üst Kurulca mühürlenerek kapatılır.” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği, hususlarının kuruluşa yapılacak tebligatta bildirilmesine,

Oy birliği ile karar verildi.